Bilim dünyası, insanlık için yeni bir “Dünya” arayışına girdiğinden beri en gözde gezegenlerden biri Mars oldu. Küresel ısınma, doğal afetler, çevre kirliliği, uzaylı istilası, savaşar derken Kızıl Gezegen, gelecekte insan kolonilerini ağırlayabilir mi diye düşünülüyor, ancak çoktan henüz ayak basmayı başaramadığımız Mars’ı bile kirletmeyi başardık.
West Virginia Üniversitesi’nde havacılık ve uzay mühendisliği alanında profesör olan Çağrı Kılıç, Mars’ta halihazırda şaşırtıcı bir şekilde yaklaşık 7 bin kiloluk insan çöpü bulunduğunu tahmin ediyor.
Kılıç’ın belirttiği bu yüzlerce kiloluk çöpün ise Mars’ı hedef alan bilimsel çalışmalardan kaynaklandığı düşünülüyor. Örneğin; Mayıs 1971’de zorunlu iniş sırasında Mars yüzeyine dokunan ilk insan yapımı nesne olan Rusya’nın Mars 2 iniş aracı yer alıyor.
Ayrıca Aralık 2003’te Kızıl Gezegen’e inen ancak daha sonra kaybolan İngiliz uzay aracı Beagle 2 de var. Bu iki araca 18 Ocak’ta kanatlarından birini parçaladıktan sonra artık uçamayan NASA’nın ‘Ingenuity’ helikopteri de katıldı.
ÇÖPLÜK HALİNE GELDİ
Elbette tüm bu uzay araçları, 140 milyon mil ötedeki bir gezegene ulaşma gibi olağanüstü bir başarı gösterdi ve birçoğu, yere indikten sonra kayda değer bilimsel deneyler gerçekleştirse de Mars’ta çalışmayı bıraktıktan sonra orada kalmaya devam ediyorlar ve Mars’ı bir tür çöplük haline getiriyorlar.
Warwick Üniversitesi’nden uzay enkazı araştırmacısı Dr. James Blake, gelecekteki Mars görevlerinin sürdürülebilirliğin göz önünde bulundurularak tasarlanması gerektiğini söyledi. Blake’in bahsettiği Mars’a indiğinde bileşenlerini atmayan veya görevi sona erdiğinde Dünya’ya geri dönebilen uzay aracı tasarımları olabilir.
Dr Blake sözlerine şu şekilde devam etti: “Uzay görevlerinde enkaz bırakmak son derece yaygın. Mevcut teknolojiyle, bilimsel keşifler ile görevlerin bu uzak dünyaların doğal ortamı üzerindeki etkisi arasında hâlâ kurulması gereken talihsiz bir denge var.”
Ayrıca Dr Blake, gelecekte Mars’a yapılacak insanlı görevlerde daha önceki enkazları bulmanın da zor olbileceğine dikkat çekiyor: “İnsanlar Mars’a göç ederse, enkaz toza gömülmüş olacak. Gelecekteki kolonilerin, tıpkı arkeologların Dünya’da yaptığı gibi, tarihi eser olarak bu kalıntıları aramaları muhtemel. Ancak bu noktaya geldiğimizde muhtemelen gezegeni başka şekillerde de mahvedeceğiz!”
ARKEOLOJİK ÇALIŞMA KONUSU OLACAKLAR
Avustralya’daki Flinders Üniversitesi’nden uzay arkeoloğu Profesör Alice Gorman, kullanılmayan iniş araçlarının insanın Mars’la etkileşiminin arkeolojik bir kaydı olduğunu söyledi: “Bize Mars’ın yeni görüntülerini gösteren küçük helikopter pek çok insanı büyülediği için, bunun aynı zamanda muazzam bir sosyal önemi de var.”
NASA’nın Mars Polar Lander’ı Aralık 1999’da gezegenin güney kutbuna iniş yapmaya çalışırken düşmüştü. İtalya’nın Schiaparelli iniş aracı Ekim 2016’da Mars yüzeyine saatte 300 kilometre hızla düştü. Britanya’nın Beagle 2 iniş aracının 2003 Noel Günü’nde Mars’a inmesi planlanıyordu, ancak araçla olan iletişim ne yazık ki kesildi.
Mars’a başarılı bir şekilde inen ve görevini tamamlamayı başaran diğer uzay araçları da arkalarında enkaz bıraktı. NASA’nın 2004’ten 2018’in ortalarına kadar aktif olan Opportunity gezgini, Kızıl Gezegen’i geçerken iz bıraktı.
